یکی از معضلات و مشکلات پرورش دهندگان مرغ گوشتی بیماری های میکروبی ایجاد شده در گله های گوشتی که مرغداران محترم را مجبور به استفاده از آنتی بیوتیک ها می کند. عمده این بیماری ها به دلیل وجود عامل بیماری در محیط فارم ها و مرغداری ها، جوجه های نامرغوب که ناقل عامل بیماری از هچری هستند و همچنین به دلیل بیماری های تنفسی ثانویه میکروبی پس از درگیری با بیماری های ویروسی به صورت درگیری بیماری های میکروبی حاصل از چندین میکروب به صورت کمپلکس مشاهده می نماییم.

با توجه به این که باقیمانده آنتی بیوتیک ها در محصولات طیور به صورت گوشت وتخم مرغ برای مصرف کنندگان خطرناک و بیماری زا است و از طرفی عمده ابتلا به بیماری های میکروبی در طیور گوشتی از سنین 30-25 روز تا موقع کشتار مشاهده و تشدید می گردد. به ناچار مرغداران را ترغیب به استفاده از آنتی بیوتیک در سن پایانی پرورش مرغ گوشتی می نماید. تا ضمن حفظ کیفیت لاشه و وزن نهایی کشتار از سرمایه و دسترنج خود حفاظت نمایند.

متاسفانه استفاده از چندین آنتی بیوتیک با اعتقاد به اثرات سینرجیستی آنتی بیوتیک ها به صورت توأم و عدم رعایت زمان منع مصرف تا کشتار به دلیل شدت یافتن بیماری های میکروبی در این سنین در طیور گوشتی باعث باقیماندن ترکیبات شیمیایی آنتی بیوتیک در گوشت این طیور شده وتوسط مصرف کننده گوشت مرغ استفاده می شود.

با توجه به اعتقاد شخصی و مسئولیتی که نسبت به سلامت محصولات تولیدی و مصرف کنندگان داشتم از چند سال قبل طرح پرورش کوتاه مدت مرغ گوشتی را به منظور عدم مصرف آنتی بیوتیک، ضریب تبدیل غذایی بهتر، پرورش صحیح و با مدیریت عالی مرغ گوشتی را برنامه ریزی کردم که در این راستا علاوه بر موارد فوق گله های پرورش یافته از نظرظاهری، کیفیت لاشه و یکنواختی وزن بهتر و درصد تلفات کمتر در زمان 38-30 روز دوران پرورش با توجه به تقاضای بازار با انتخاب مرغدار و دسترسی به موارد فوق، کشتار می شوند.

با عنایت خداوند متعال در سال 1386 طرح مربوط را به عنوان مشاور بخش طیور مجتمع کشت و دام کنه بیست آستان قدس رضوی، در باره مرغداری این واحد با تغییرات مدیریتی و اصلاحات تاسیساتی و ساختمانی به مرحله اجرا گذاشتم. در این جا از همکاری های صمیمانه جناب آقای مهندس عباس میری مدیرعامل وقت مجتمع کشت و دام کنه بیست آستان قدس رضوی نهایت تشکر را دارم که با حمایت ها و مساعدت های ایشان طرح به موفقیت انجام شد. و امروز به تولید دائم و انبوه در این مجتمع رسیده است.

موارد فنی رعایت شده در طرح پرورش مرغ گوشتی بدون آنتی بیوتیک:

درمجموع اجرای این طرح تولیدی مبتنی بر مدیریت عالی در پرورش مرغ گوشتی در زمینه های بهداشت و قرنطینه و بیوسکیوریتی، مدیریت تغذیه، مدیریت تهویه، نور ، حرارت و سایر تاسیسات استفاده شده در مرغداری گذاشته شده است. که به اختصار به شرح هر یک از موارد ذکر شده فوق می پردازیم:

الف) بهداشت، قرنطینه، بیوسکوریتی: رعایت کامل موارد بهداشتی، پاکسازی ، ضدعفونی و آماده سازی سالن ها درحدی انجام می شود که بار میکروبی سالن ها و محوطه مرغداری به حداقل برسد. ایجاد قرنطینه مناسب با کنترل کامل رفت و آمد افراد و وسایل و سایر وسائط نقلیه و غیره به دور کامل باید انجام شود. تا انتقال فیزیکی عوامل بیماری زا به حداقل برسد.

همچنین با اجرای دقیق واکسیناسیون و پیشگیری از وارد شدن استرس های واکسیناسیون حفظ سلامت و بیوسکیوریتی طیور باید طبق برنامه ریزی صحیح اجرا گردد.در این رابطه تهیه جوجه یکروزه گوشتی کاملاً سالم و درجه یک الزامی است. انتقال جوجه از جوجه کشی تا مرغداری باید تحت نظارت و کنترل کامل انجام شود تا استرس حمل موجب پایین آمدن کیفیت سلامت جوجه یکروزه نشود.

ب) مدیریت تغذیه: استفاده از مکمل مرغوب با فرمول مخصوص، استفاده از دان کرامبل و پلت با مواد اولیه مرغوب و عاری از آلوده گی های میکروبی و قارچی با فرمول مخصوص در مقاطع سنی مختلف و همچنین مدیریت تغذیه ونحوه پخش دادن در دانخوری های دستی و اتومات در هفته های مختلف زندگی طیور و نظارت و کنترل دائم و رعایت کامل بهداشت آبخوری ها و دانخوری ها و جلوگیری از آلوده شدن دان درهنگام تغذیه از عومل بسیار مهم در رشد مناسب جوجه ها وپیشگیری از انتقال عوامل بیماری زای میکروبی به دستگاه گوارش می باشند. ضمن اینکه با استفاده از مواد مخصوص در فرمول دان سعی می شود فلورمیکروبی دستگاه گوارش از میکروبهای بیماری زا به میکروب ارگانیسم های مفید جایگزین گردد.

ج) مدیریت تهویه، حرارت، رطوبت: در این راستا تهویه مناسب و کافی در سنین مختلف پرورش طیور با انواع تهویه طولی، عرضی، یا مختلط به دور از کوران هوا و به نحوی باید انجام شود که میزان هوای لازم با توجه به وزن طیور در سنین مختلف قابل تنظیم باشد. اندازه گیری سطوح هواددهی متناسب با نیاز وزن نهایی پرندگان یک آشیانه و میزان هوای تهویه شده توسط هواکش ها که حتماً از نظر تخلیه هوا باید بوسیله دستگاههای مخصوص اندازه گیری شوند الزامی است.

حرارت به تناسب سن جوجه ها براساس توصیه استناندارد نژاد تنظیم می گردد. رطوبت با استفاده از دستگاههای رطوبت ساز و آب پاشی قسمت های خالی سالن و دیوارها به دور از پاشش قطرات آّب روی بستر و پرندگان که موجب استرس و سرماخوردگی و احتمال ایجاد بیماری های انگلی بستر نظیر کوکسیدیوز می شود باید تامین گردد.هرگونه نقص در این بخش باعث تشدید بیماری های میکروبی، انگلی و تنفسی می گردد.

د) مدیریت روشنایی: در این طرح به دلیل استفاده از دان و مکمل با فرمول مخصوص رشد سریع جوجه ها مخصوصاً بعد از 25 روزگی مشاهده می گردد. که جهت جلوگیری از عوارض آسیت و سکته برنامه نوری با محدودیت روشنایی اجرا می گردد.

ه) تاسیسات و لوازم پرورش: استفاده از آبخوری های نیپل که کمترین آلودگی را دارند. دانخوری های اتومات بشقابی که کنترل مصرف دان و آلودگی های محیطی بهتر بر آنها اعمال می شود، سیستم های گرمایی هیتر نیز ضمن دمیدن هوا به داخل سالن موجب گرم شدن هوا می شوند و از کم شدن اکسیژن که توسط بخاری های با سوخت داخل سالن هستند بسیار بهتر می باشند. با توجه به موارد ذکر شده مدیریتی و همچنین کنترل های دائم و مستمر مرغداران و به عبارتی دقت و حساسیت مرغدار به تمامی عوامل موثر در پرورش بهتر وا عمال مدیریت عالی به نتیجه بسیارخوبی دست خواهند یافت. در گله های پرورش یافته 000/80 قطعه ای؛ نزادهای لوهمن و راس 308 به طور متوسط راندمان های زیر حاصل شده است که اهم آن ها به اختصار درج می گردد:

1- سن پرورش 40-35 روز با احتساب زمان بارگیری و تخلیه مرغداری

2- درصد تلفات وحذفی 7-4% (حداقل وحداکثر در 5 گله پرورش یافته)

3- ضریب تبدیل غذایی کمتر از 8/1 کیلوگرم دان به ازاء هرکیلوگرم وزن زنده طیور پرورشی

4- میانگین وزن حاصل از این زمان پرورش 2340-2100 گرم

5- یکواختی پرندگان موقع کشتار(cv وزن گله) کمتر از 8 درهر 5 گلیه پرورشی

6- آلودگی بیماریهای میکروبی،ویروسی، قارچی، انگلی و متابولیکی درهیچکدام از گله ها مشاهده نشده است.

7- با اجرای این طرح امکان شش دوره جوجه ریزی مرغ گوشتی در سال محقق شده است.

امیدوارم با همکاری و هماهنگی با سایر همکاران محترم مرغدار بتوان طرح پرورش کوتاه مدت مرغ گوشتی، بدون بیماری و بدون استفاده از آنتی بیوتیک ها را در کلیه نقاط ایران اجرا نمایم که حاصل آن تبادل اطلاعات و تجربیات و کاهش تلفات، ضایعات، و به عبارتی جلوگیری از به هدر رفتن سرمایه ملی است. و همچنین کمک موثری در سلامت افراد جامعه، کاهش اپیدمی بیماری های طیور و حفظ سرمایه مرغداران محترم را دارد