اهمیت بافت دان در عملکرد جوجه های گوشتی

تغذیه مهمترین امر در پرورش طیور بوده و حدود 75 تا 80 درصد هزینه تولید را شامل می شود بنابراین با توجه به اهمیت و ضرورت آن لازم است که مدیریت تغذیه و کاربرد روش های جدید مدیریتی به عنوان یک مساله مهم وجدی مدنظر پرورش دهندگان قرار گیرد تحقیقات و گزارش های متعدد منتشره حاکی از آن است که بافت دان تاثیر بسزایی درعملکرد مرغ گوشتی دارد و به ویژه خوراک پلت، سرعت رشد را بهبود بخشیده کارآیی دان را افزایش می دهد.

جیره های طیور به سه شکل آردی (Mash ) ، کرامبل (Crumble ) و پلت (Pellet ) تولیدمی گردند در فرم آردی ، مواد اولیه غذایی جیره به شکل آسیاب شده هستند در ساخت پلت، جیره آسیاب شده باکمک بخار آب، داغ و مرطوب شد، سپس با فشار از دستگاه پلت زنی عبور کرده مجدداً سرد می شود و در نهایت به صورت استوانه ای کوچک در اندازه های مختلف شکل می گیرد اگر پلت های درشت به وسیله غلتک های مخصوص خرد گردند محصولی بین دان آردی و پلت حاصل می گردد که به آن کرامبل گفته می شود ( چکاوک) .

در مقایسه عملکرد جوجه های گوشتی تغذیه شده با خوراک های آردی، پلت، کرامبل توسط جهان و همکاران (2006) در این آزمایش ترکیبات خوراک ها و شرایط محیطی و مدیریتی یکسان بوده است. وزن بدن در تیمارهای مختلف اختلاف معنی دار داشت. بطوریکه خوراک های کرامبل، پلت و آردی به ترتیب بیشترین، متوسط، کمترین مشاهدات را داشت.

افزایش وزن بدن نیز در کرامبل بالاتر بود. میزان خوراک مصرفی برای هر سه تیمار اختلاف معنی دار داشت گروه کرامبل بالاترین تمایل را به مصرف خوراک داشتند و میزان ضریب تبدیل برای تیمار آردی بالاتر بود. که نشان دهنده ی پایین بودن کارائی خوراک می باشد و به عبارت دیگر گروه های کرامبل و پلت نشان دادند که کارایی ضریب تبدیل بهتری دارند. شاخص عملکرد و میزان تولید مشاهده شده در گروه کرامبل بطور معنی دار بالا بود. درصد قابلیت زیستی همه تیمارها با هم فرقی نداشت. هزینه کل تولید بطور معنی دار برای کرامبل کمتر بود و این به لحاظ آماری مشابه با پلت بود نتیجه این آزمایش نشان داد که شکل کرامبل بهتر از آردی و پلت برای تولید جوجه های تجاری از سن 21 تا 56 روزگی است.(جهان)

در غذای پلت معمولاً تراکم جیره افزایش یافته و میزان مصرف بالا می رود بنابراین رشد تسریع شده و ضریب تبدیل بهبود می یابد. نتایج آزمایشات مختلف در خصوص مقایسه عملکرد در جوجه های گوشتی را که با جیره های پلت و آردی بر روی یک سویه و تحت شرایط مدیریتی مشابه انجام گرفته است نشان می دهد اختلافاتی که در ضریب تبدیل گروه های مصرف کننده پلت مشاهده می شود با تفاوت های موجود در کیفیت پلت مرتبط است. تخمین زده شده است که به ازای هر ده درصد خرد شدن پلت ضریب تبدیل حدود 1% افزایش می یابد. هر چند می توان کیفیت پلت را پس از حذف قسمت آردی دان به فوریت معین کرد ولی در این آزمایشات کیفیت پلت در زمان مصرف غذا باید در سالن مورد ارزیابی قرار گیرد. بنابراین تمام تلاش ها بایستی معطوف به بهبود کیفیت پلتی باشد که در دانخوری مورد مصرف جوجه های گوشتی قرار می گیرد.(چکاوک)

در پرندگان حواس پنج گانه مخصوصا حس چشایی و بویایی به طور ناچیزی توسعه یافته است و این محدودیت توسط گیرنده های مکانیکی موجود در منقار جبران شده است جوجه ها با کمک این گیرنده های مکانیکی ، ذرات درشت تر را تشخیص و ترجیح می دهند با افزایش سن پرنده و بزرگتر شدن منقار ، مصرف ذرات بزرگتر توسط پرنده افزایش یافته و این توانایی درسن 4 روزگی کاملا آشکار می گردد تحریک این گیرنده های مکانیکی ، بر اشتها تاثیر مستقیم داشته درنهایت نقش مهمی را در توان تولیدی پرنده ایفا می نماید.

تحقیقات مختلف نشان داده است که بافت خوراک یکی از مهم ترین عوامل موثر بر توان تولیدی طیور می باشد. تغذیه پرنده با جیره کرامبل یا پلت قدرت انتخاب را از پرنده سلب کرده و طیوری که غذا را به این شکل دریافت می کنند مجبورند که تمامی محتویات غذا را به مصرف برسانند. به این ترتیب از انتخاب قطعات درشت وعدم مصرف ذرات ریز که عمدتا ویتامین ها ، مواد معدنی و اسیدهای امینه ضروری می باشند جلوگیری می شود. با توجه به اهمیت این ترکیبات درچند روز اول زندگی استفاده از جیره های کرامبل به میزان زیادی ازعوارض سو ناشی از این کمبودها کاسته و کاربرد آن به طور مشخص در سنین ابتدایی پرورش گله های مادر، تحریک اشتها و حفظ یکنواختی رابه دنبال خواهد داشت بر اساس دلایل ذکر شده در زمان تغذیه با پلت رشد بهتر شده ضریب تبدیل غذایی بهبود قابل ملاحظه ای (10 درصد) خواهد یافت. در سالن های مرغداری دیده شده است که پرندگان سنگین تر در زمان پخش دان قطعات بزرگ تر را که معمولا ذرت و سایر غلات میباشند به طور انتخابی مصرف کرده به دلیل عدم توزیع مناسب دان غیر یکنواختی در رشد به چشم می خورد.(منبع یا منابع)

بافت خوراک از طریق تاثیر بر قسمت های مختلف دستگاه گوارش و سرعت عبور (Passage rate ) غذا بر توان تولیدی پرنده تاثیر می گذارد. هر چه ذرات غذایی درشت تر باشد، سرعت عبور غذا از دستگاه گوارش کندتر شده میزان جذب افزایش می یابد .ازاین طریق سرعت رشد و ضریب تبدیل نیز بهبود یافته سودمندی تغذیه با کرامبل و پلت حاصل میگردد . بعد از خوراک دان به شکل کرامبل و یا پلت ، خوراک بلافاصله در چینه دان حل شده آغاز سریع هضم میزان جذب را افزایش می دهد. ثابت شده است که تغذیه با پلت حرکات دودی دستگاه گوارش را بالا برده بازده خوراک بهتر می شود. علاوه بر این اگر پرنده در ابتدا دان را به شکل کرامبل و سپس به شکل پلت دریافت کند دستگاه گوارش سازگاری بیشتری نسبت به اندازه ذرات پیدا می کند و لذا این پرنده رشد بیشتر و ضریب تبدیل مناسبتری نسبت به پرنده ای خواهد داشت که از ابتدا جیره آردی دریافت کرده باشد.(چکاوک)

تغییرات شیمیایی درحین تهیه پلت نیز بر هضم و جذب غذا تاثیر داردبخار آب، حرارت و فشار اعمال شده درجریان ساخت پلت، سبب ایجاد تغییراتی در دان شده هضم سریع تر غذا وبهبود بازده را به دنبال دارد. حرارت طی فرایند پلت سبب از بین رفتن برخی از ممانعت کننده های رشد موجود در مواد خوراکی نیز شده انرژی قابل متابولیسم هم افزایش می یابد به عنوان مثال کنجاله بذرک ، زمانی که به شکل کرامبل یا پلت در می آید، ارزش انرژی زایی آن به طور معنی داری بیشتر می شود زیرا فشار و حرارت حاصله در طی عملیات ساخت پلت ، سلول های ذخیره کننده چربی در دانه های روغنی راشکسته و همین عامل، مصرف چربی را بهبود می بخشد انرژی قابل متابولیسم کنجاله سویا نیز در اثر پلت کردن افزایش یافته جذب چربی از 73 درصد در حالت آردی به 91 درصددرحالت پلت می رسد. همچنین در هوای گرم می توان مصرف خوراک در طیور را با استفاده ازخوراک پلت تحریک کرده و افزایش داد. (چکاوک)

بیل جون در سال 2005 آزمایشی روی جوجه هایی گوشتی به منظور بررسی اثرات فرآوری خوراک و بافت آن روی عملکرد با استفاده از جیره های کرامبل و پلت، کرامبل و پلت خرد شده و آردی انجام داد. او نشان داد که جوجه هایی که جیره ای پلت و کرامبل دریافت کرده بودند بالاترین وزن زنده را در پایان 42 روزگی داشتند و بدنبال جوجه هایی که از جیره های آردی و سپس جوجه هایی که از جیره های پلت و کرامبل خرد شده استفاده می کردند. او همچنین بیان کرد که بهترین ضریب تبدیل مربوط به جیره های پلت و کرامبل بود.

تاثیر بافت خوراک بر سیستم ایمنی و بیماری ها

طی آزمایش های مختلف ثابت شده است که تغذیه جوجه ها در چند روز اول زندگی با جیره هایی که دارای ذرات درشت بوده است (به شکل کرامبل) از آلودگی زرده جلوگیری کرده به جذب زرده کمک موثری می نماید همچنین به دلیل دریافت کامل مواد مغذی توسط پرنده سیستم ایمنی توسعه مناسبی می یابد و مقاومت نسبت به بیماری ها و سایر عوامل منفی محیطی بالا می رود به علاوه ،مصرف غذای آردی به علت ایجاد گرد و غبار در هنگام تغذیه جوجه ها به دستگاه تنفسی آنها آسیب رسانده آنها را مستعد ابتلا به بیماری هایی نظیر CRD می کند که با مصرف پلت این عوامل منفی به میزان زیادی کاهش می یابد .با مخلوط کردن دان کرامبل و پلت و استفاده از پلت های کوچک تر و رعایت برخی مسایل مدیریتی، سندرم آسیت، مرگ ناگهانی و کانی بالیسم که مصرف پلت گاهی به عنوان عامل مستعد کننده در بروز آنها ذکر میگردد قابل کنترل می باشند. همچنین مصرف پلت باعث افزایش رطوبت بستر نمی گردد زیرا علی رغم بالا رفتن آب مصرفی به دلیل وجود مواد پیوند دهنده در پلت ازجمله بنتونیت سدیم که خاصیت جذب آب دارد آب اضافی جذب شده و مشکل رطوبت بستر از بین می رود . انواع ترکیبات حاصل از میکروب ها ? گاه طیور را به دفعات در معرض شیوع بیماری قرار می دهند. تحت چنین شرایط نامطلوبی هدف یک برنامه تغذیه ای می بایست متوجه به حداقل رساندن بیماری باشد تا موجب افزایش تولید و سود اقتصادی شود. شکل فیزیکی جیره تاثیر مستیمی بر پاسخ ایمنی جوجه ها دارد. سنگدان پرنده هایی که بادانه امل گندم یاسورگوم تغذیه می شوند. نسبت به آن هایی که غلات آسیاب شده و خرد شده مصرف می کنند فعال تر است. سنگدان فعال بعنوان یک مکانیسم دفاعی طبیعی بدن در مقابل ترکیبات متعد میکروبی عمل م یکند. این عمل از طریق تخریب مکانیکی اووسیت ها، اسپوروزونیتها صورت می گیرد. اگر ذرات غذایی درشت وارد سنگدان نشود، سنگدان در طول زمان آتروفه شده و توسعه ضعیفی خواهد داشت و پرنده بیشتر از پیش به سمت بیماری های عفونی می رود. پلت کردن جیره تاثیر معنی داری در جلوگیری از بیماری ها دارد. این اثر از طریق تخریب مکانیکی عوامل بیماری زا یا از بین بردن آلودگی مواد غذایی می باشد. باید توجه داشت که پلت کردن به این معنی نیست که همه میکروارگانیسم های خوراک از بین می روند. در طول پلت کردن دما تا 70 درجه سانتی گراد افزایش می یابد با این وجود مدت زمانی که دان در معرض این حرارت قرار می گیرد. برای از بین بردن همه میکروارگانیسم ها کافی نیست. توصیه می شود قبل از پلت کردن خوراک اجزا دان در معرض بخار قرار گیرد یا اینکه بعد از عمل آوری دان پلت شده در معرض حرارت خشک قرار داده شود. ترکیبات پلت با مواد اسیدی نیز می تواند باعث کنترل بهتر آلودگی میکروبی شود. در این روش دان های پلت شده را با محلول 6 درصد اسید پروپیونیک عمل آوری می کنند. لازم به ذکر است که این محلول را به مقدار کمتر از یک درصد در دان بکار می برند. مصرف متناوب مقدار 5/0 تا 7/0 درصد مخلوطی از اسید پروپیونیک و اسید فرمیک با نتایج مناسبی در آلودگی زدایی غذاها همراه بوده است.(چکاوک)

مزایا حاصل از فرآوری خوراک مدت ها پیش برای صنعت طیور مشخص شده است. به کرات مشاهده شده است که روش های فرآوری خوراک شامل پلت سازی و اکستروسیون همراه با مزایایی از نظر کار با خوراک و عملکرد حیوان می باشد. امروزه بیشتر خوراک های طیور پس از مخلوط شدن تحت نوعی فرآوری قرار می گیرند. بهبود عملکرد می توانند در اثر افزایش ارزش خوراک بدلیل استریلیزه شدن افزایش خوش خوراکی و نیز بهبود قابلیت دسترسی مواد مغذی باشد. علاوه بر این فرآوری خوراک می تواند احتیاجات مواد مغذی را از طریق تاثیر بر فعالیت های مرتبط با مصرف خوراک تغییر دهد. پرندگان انرژی کمتری را جهت مصرف خوراک به کار خواهند برد لذا انرژی بیشتری جهت رشد در دسترس خواهند داشت. ارزش واقعی فرآیند پلت سازی می تواند بر آیندی از متغیرهای فوق باشد. مسئله اصلی کیفیت نهایی (خوراک) می باشد. در مورد خوراک پلت این موضوع از روی درصد پلت های سالم در دانخوری و نه در کارخانه خوراک سازی تعیین می گردد.(چکاوک)

تاثیر شکل خوراک در حفظ کیفیت مواد مغذی و بهداشت

بافت خوراک یکی از عوامل موثر در حفظ کیفیت مواد مغذی می باشد پلت کردن دان به حفظ کیفیت مواد خوراکی کمک می کند و به دلیل فشرده شدن اجزای مواد غذایی به یکدیگر سطح تماس اجزای تشکیل دهنده خوراک با هوا کمتر شده لذا دان پلت شده را می توان در مدت زمان بیشتری نگهداری نمود. این امر به ویزه در اضافه کردن چربی به خوراک می تواند بسیار سودمند باشد به طوری که چربی موجود در پلت به علت تماس کمتر با هوا میکروارگانیسم هایی نظیر قارچ ها و باکتری ها از جمله سالمونلا در غذا می شود و طیور خوراک سالم تری را دریافت می کنند. همچنین جمعیت میکروارگانیسم های مفید روده که خود عامل موثری در هضم و جذب مواد غذایی می باشند نیز افزایش می یابند.(چکاوک)

اثرات پلت روی ترکیبات و کیفیت خوراک

روش تغذیه ای ما برای افزایش سرعت رشد و راندمان غذایی طیور گوشتی استفاده از خوراک به صورت پلت با تراکم زیاد و جهت رسیدن به این هدف نیاز به مدیریتی همه در تمام مراحل پرورش که شامل آماده سازی مناسب بهداشتی تهیه جوجه یک روزه درجه یک اجرای برنامه های نوری انجام به موقع و دقیق واکسیناسیون گله و پیشگیری از موقع و مناسب داروها داریم و عدم رعایت هر یک از این فاکتورها لطمات جبران ناپذیری به راندمان پرورش گله خواهد زد. متخصص تغذیه مدت ها از سودمندی جیره های پلت شده طیور آگاهی داشتند با این حال شناخت نسبتاً کمی از دخالت اثر پلت روی نیازمندی های انرژی و اسیدهای آمینه جیره ها در جوجه ها در جوجه های گوشتی وجود دارد. ردی در سال 1962 حدس زد که پلت کردن یک جیره به وسیله ساخت انرژی قابل دسترس بیشتر برای ستنز پروتئین و چربی به طور محسوسی ارزش انرژی تولیدی را افزایش می دهد.(منبع یا منابع)

استفاده از جیره های پلت شده بسیار معمول بوده و معمولاً منجر به بهبود تولید می گردد. قابلیت هضم مواد خوراکی با پلت کردن افزایش می یابد اما احتمالاً امتیاز عمده مربوط به کاهش فعالیت های فیزیکی پرنده و در نتیجه استفاده بهینه از مواد غذایی است که بیش از پلت کردن نیز قابل استفاده بوده است و به طور کلی پلت کردن باعث سهولت مصرف خوراک افزایش تبدیل انرژی قابل متابولیسم به انرژی خالص و کاهش ضایعات خوراک می شود. (ن آ ر سی) افزایش ارزش انرژی تولید جیره های پلت شده در مقایسه با جیره های آردی ممکن است به اختلاف در انرژی صرف شده در طی مصرف خوراک آردی نسبت داده شود.(بی یر) این فرضیه به وسیله مشاهدات جنسال در سال 1962 تائید شده که دریافت که پرندگانی که خوراک را به صورت پلت شده مصرف کردند تقریباً با مقدار خوراک پرندگانی که به صورت آردی مصرف کردند برابر بود اما زمان کمتری برای خوردن خوراک صرف کردند. یافته های جدید به وسیله مک کینی و تیتر در سال 2003 گزارش کردند که 187 کیلوکالری (انرژی قابل متابولیسم هر کیلوگرم) در 100 درصد کیفیت پلت شرکت می کند (پلت های 100 درصدی) ارزش کالری پلت ها با افزایش کیفیت کاهش می یابد نتیجه اینکه بیشتر انرژی ساخته شده در دسترس پرنده قرار می گیرد. اسید های آمینه جیره باید به تناسب به منظور فراهم نمودن حداکثر ستنز پروتئین و نگهداری افزایش یابد. جیره های حاوی نسبت های مختلف ذرت، ذرت با کنجاله سویا روغن بالا و کنجاله سویا به روش مکانیکی استخراج شده بصورت پلت در آمده بودند. اثرات عوامل در شرایط فشار بخار مخلوط شدن در این وضعیت روی کیفیت پلت ارزیابی شده بود. عوامل موجود در جیره به شدت روی کیفیت پلت موثر هستند. افزایش میزان پروتئین ماندگاری پلت را افزایش می دهد. اگرچه افزایش میزان روغن در حدود 5/7 درصد پایداری پلت را کاهش می دهد. ذرت با روغن بالا و کنجاله سویا که به روش مکانیکی استخراج می شود پلت قابل قبولی را تولید می کنند و این زمانی اتفاق می افتد که کنجاله سویا و ذرت به ترتیب خاص و میزان معینی با هم ترکیب می شوند. با این حال پلت با کیفیت پایین زمانی به وجود می آید که جیره ها حاوی ذرت با روغن بالا و کنجاله سویا که به روش مکانیکی استخراج شده است فرآوری شوند افزایش زمان باقیماندن در این شرایط با مخلوط کن های پره دار باعث می شود بطور متوسط 5/4 درجه پایداری پلت افزایش یابد که شاخص میزان ترکیب به اندازه 35:65 ذرت کنجاله سویا می باشد نسبت 35:65 در مورد ذرت با کنجاله سویا روغن بالا در جیره ها هستند. خوراک های پلت شده تقریباً به جوجه های گوشتی و بوقلمون ها منحصر می گردد. ضمن اینکه سودمندی پلت شامل افزایش ویژگی های جابجایی خوراک و بهبود عملکرد را شامل می شود. پلت کردن وزن حجمی را کاهش می دهد. در حال پلت باعث بهبود در عملکرد بوقلمون ها (رشد، ضریب تبدیل، خوراک مصرفی) شده است اگر چه تمام پاسخ های مشاهده شده همبستگی نزدیکی به کیفیت پلت دارد. زیرا استفاده از انرژی جیره با فرآیند بخار گرم روی خوراک افزایش یافته باعث بهبود و عملکرد می گردد. ضمناً خروس های تغذیه شد با پلت میزان بازده لاشه افزایش یافته (نسبت به جیره های آردی) البته این افزایش با افزایش میزان چربی بطنی همرا بود.(گلیارت 2005)

در کل در تغذیه پلت، آردی و کرمبل بیشترین بازدهی گوشت سینه و رشد با جیره ها پلت شده به دست آمده است.

عملکرد بهینه با خوراک پلت

اگر چه پلت کردن توسط بخار بطور وسیعی در فرآوری تولید خوراک شده استفاده می شود. اما نتایج متفاوتی در عملکرد پرندگان تغذیه شده با جیره های آردی در مقابل جیره های پلت دیده می شود علت پدیدار شدن این اثر مربوط به وقوع واکنش میلارد بین قندهای آزاد و لیزین تحت تاثیر گرما و رطوبت (فرآیند پلت سازی) است اختلاف در پاسخ به جیره های پلت شده ممکن است ناشی از شرایط متفاوت پلت سازی و میزان قندهای محلول مواد خوراکی باشد منابع پروتئین رایج کنجاله سویا که بیش از 6 درصد ساکاروز و سایر الیگو ساکاریدها را دارا است ممکن است به کاهش قابلیت دسترسی به لیزین طی پلت مردن حساس تر باشد. جوجه های گوشتی با جیره هایی تغذیه می شوند که بطور کلی تحت فرآوری های پلت قرار گرفته اندپلت کردن جیره ها وزن زنده و کارایی خوراک را در مقایسه با خوراک آردی مورد فرآوری قرار نگرفته اند، بهبود می دهد این بهبود در عملکرد ناشی از افزایش مصرف خوراک است پرندگانی که از جیره های پلت استفاده می کنند انرژی کمتری برای خوردن صرف می کنند. بنابراین انرژی قابل دسترس برای رشد افزایش می یابد. به منظور بهینه کردن کیفیت پلت و هزینه های موثر یک کارخانه تولید کننده خوراک طیور باید مدیریت سیستم بخار و چربی و اندازه ای را در پلت در الویت کار خود قرار دهد نتیجه بهبود عملکرد پرنده با پر از افزایش هزینه های تولید خوراک بیشتر باشد تا بتوانند تغییرات اصلس در فرمولاسیون جیره یا فرآیند های ساخت خوراک را پوشش دهد.(کاست)

دو آزمایش عملکرد جوجه ها گوشتی را از 14 تا 35 روزگی عملکرد به وسیله اثر متقابل بین افزایش سطوح بین پروتئین (7/9-7/10-7/11-7/12گرم لیزین قابل هضم در کیلو گرم جیره...) و شکل فیزیکی خوراک مورد ارزیابی قرار گرفت در آزمایش اول جیره بر اساس آردی درشت و پلت های با کیفیت پایین و پایداری مناسب بود. در آزمایش دوم جیره با کیفیت پلت خوب یا آردی درشت مورد استفاده قرار گرفت با این حال اندازه ذرات با تغییر و افزایش پروتئین در ان بوسیله افزایش نسبت کنجاله سویا ثابت بود. خوراک مصرفی بطور کلی با افزایش پروتئین بالانس شده (B.P) کاهش یافته بود و در عین حال خوراک مصرفی در جوجه هایی که از پلت با کیفیت خوب دریافت کردند بالاتر از پرندگانی بود که خوراک مش دریافت کردند اگرچه این اثرات فقط به میزان کمی بود. بیشترین افزایش وزن مزبوط به جوجه هایی بود که پلت خوب مصرف کرده بودند. در ارزیابی لاشه راندمان گوشت سینه افزایش یافت به ویژه تجمع چربی با افزایش بالانس پروتئین کاهش یافت. نتیجه این آزمایش نشان داد که سطوح بهینه اسیدهای آمینه جیره برای رشد جوجه ای گوشتی ممکن با شکل فیزیکی خوراک متفاوت باشد مصرف خوراک به شکل فیزیکی مش نسبت به پلت پایین تر بود. هاسر در سال 1962 گزارش نمود که خوراک پلت شده نسبت به خوراک مش شده حدود 25 درصد موجب افزایش وزن برای جوجه های گوشتی شد که علت آنرا افزایش ذخیره ازت و افزایش انرژی قابل سوخت و ساز جیره های غذایی پلت دانست.(هاسر)

مک کینی و تیتر در سال 2004 بیان کردند که برخی عوامل غیر تغذیه ای مانند تکنیک های فرآوری خوراک و همچنین برخی تصمیم های مدیریتی، تراکم گله، برنامه های نوردهی، تهویه، روی وزن زنده و ضریب تبدیل اثر می کند هر چند این عوامل غیر تغذیه ای در عمل روی عملکرد بطور قابل ملاحظه ای جدا هستند.(مک کینی)

یکنواختی خوراک

مخلوط کردن خوراک مهمترین عمل در کارخانه خوراک دام بشمار می آید و در حقیقت یک عمل ضروری و مورد نیاز در تهیه خوراک می باشد. با مخلوط کردن مواد خوراکی با یکدیگر خوراک کامل حاصل می شود که دارای شرایط کاملاً همگن و یکنواحت می باشد چون در خوراک کامل حداکثر قابلیت دسترسی به مواد مغذی لازم وجود دارد. برای دستیابی به رشد تولید بهینه و سلامتی پرنده نیاز به دریافت جیره غذایی بالانس شده توسط طیور دارد چون این جیره غذایی شامل مواد مغذی و افزودنیهای خوراکی است که به عنوان کنستاره مطرح است. یکنواختی خوراک مهمترین نقش را در کیفیت خوراک دارا می باشد جوجه های گوشتی بعد از هیچ مقدار کمی از خوراک را روزانه مصرف شده باشد. در ارتباط با تعیین نمودن اثرات میزان مخلوط نمودن خوراک در عملکرد منابع تحقیقات محدود می باشد. چون در عمل بادگی نمی توان مشخص نمود که مواد خوراکی بطور یکنواخت در Batch مخلوط گردید البته برای مشخص شدن این مشکل می توان برای بررسی کبفیت و یکنواختی از طریق داخل نمودن مواد طبیعی معمول مانند یون های نمک و کلر (نمک) و یا اضافه نمودن مارکر حالت یکنواختی خوراک تولیدی را در کارخانه ارزیابی نمود. بطور کلی یکنواختی خوراک تعیین کننده میزان مخلوط شدن مناسب خوراک است. با جمع آوری تصادفی نمونه ها از بج های خوراک و آنالیز شیمیایی می توان ضریب تغییرات CV را تعیین نمود. ضریب تغییرات 10 درصدی نمونه ها میزان تغییرات قابل قبول از یکنواختی نسبت به غیر یکنواختی است. این اعداد شامل تغییرات عمل آوری نمونه آزمایش تغییرات تصادفی نشانه مخلوط یا یکنواختی داشت. نتایج آزمایش مکووی در سال 1994 نشان داد که یکنواختی خوراک در عملکرد جوجه های تاثیر دارد. تغییرات یکنواختی تا 20 درصدی در حداکثر رشد جوجه های گوشتی موثر است. البته زمان نامناسب برای میکسر کردن اغلب شامل یک منبع از تغییراتی فاکتورهای دیگری که در آن تاثیر دارند. میکسر و پر کردن بیش از مقدار ظرفیت عوض کردن یا شکستن وسایل تنظیم نامناسب میکسر طراحی بد یا نامطلوب میکسر ناسازگاری خصوصیات فیزیکی مواد خوراکی که با هم مخلوط می شوند نامرتب ریختن مواد خوراکی باقی ماندن مواد خوراکی در میکسر شارژ ضعیف دریچه ها و سیستم افزودن مایعات تغییر در ترکیبات یا کیفیت مواد خوراکی خطا در وزن و نسبت ها جدا کردن قبل از میکسر از جمله این عوامل هستند.(کیس)

یکنواختی اندازه ذرات در عملکرد پرنده اهمیت زیادی دارد جیره هایی با اندازه ذرات یکنواخت میزان خوراک مصرفی و میزان رشد را افزایش و عملکرد را بهبود می دهد پرنده ها به راحتی به ذرات یکنواختی دسترسی پیدا کرده و انتخاب ذرات خوراک کاهش می یابد اندازه ذرات یکنواخت همچنین برای افزایش کیفیت پلت سودمند هستند یک پلت همگن تغییرات کمی در شکسته شدن دارند.(آویژن)