دانستنی های دام - گاو و گوساله

هنگام تغذیه گوساله ها رشد شکمبه را ضعیف نکنید

در تفذیه گوساله های کمتر از 2 ماه سن، علوفه و مواد خشبی را مورد استفاده قرار ندهید. برای گوساله های 3 تا 4 ماهه، مقدار 5 تا 10 درصد یونجه را (حدود 150 گرم) با کنسانتره استارتر مخلوط کنید. استارتر را ..........

بیش از 50 سال پیش پژوهشی انجام گرفت تا مشخص کند کدام ماده ماده مغذی و عنصر اصلی استارتر (خوراک آغازین) می تواند سبب توسعه و شکل گرفتن شکمبه گوساله شود. هدف این پژوهش ها در 50 سال پیش و همچنین امروز، از شیر گرفتن گوساله در سن کمتر از 3 ماه (وحتی کمتر از یک ماه) بوده است. برای دستیابی به این هدف، شکل گرفتن شکمبه خیلی مهم است و شکل گیری شکمبه و رشد گوساله، به شدت تحت تاثیر تغذیه خوراک استارتر است.

پژوهش های انجام شده در 50 سال پیش آشکار نمود که تغذیه نشاسته غلات در مقایسه با الیاف علوفه، کلید اصلی رشد و توسعه سریع شکمبه است. در آن موقع توصیه می شد که یونجه یا دیگر علوفه تا بعد از شیرگیری به تغذیه گوساله رسانده نشود ولی با این وجود، امروزه بررسی ها نشان می دهد که قبل از مرحله شیرگیری، بیشتر گوساله ها یونجه مصرف می کنند.

پژوهش های جدید، پژوهش های انجام شده 50 سال قبل را تائید کرده اند. برای مثال، وقتی در خوراک استارتر گوساله، یونجه کمی حتی به مقدار 2 درصد منظور گردید، میانگین رشد روزانه، میزان مصرف و بازده غذایی آنها کاهش یافت. همینطور وقتی که یک منبع دیگر الیافی مثل پوسته خارجی پنبه دانه به استارتر اضافه شد، باز هم میانگین رشد روزانه گوساله ها کاهش یافت.

یونجه خیلی حجیم است . . .

این را در نظر داشته باشید شکمبه گوساله ای که از شیر گرفته شده، به اندازه یک توپ بسکتبال است، وقتی یک سطل 8 لیتری مخصوص تغذیه گوساله پر باشد، میزان 4/5 کیلوگرم استارتر گنجایش دارد. گوساله ای که چند روزی است که از شیر گرفته شده معمولا حدود 2/3 کیلوگرم استارتر در روز مصرف می کند. در مقایسه در این ظرف 8 لیتری شما می توانید با فشار فقط حدود 500 گرم یونجه قرار دهید. زیرا یونجه حجیم بوده و فضای زیادی را در شکمبه گوساله کوچک به خود اختصاص می دهد. مضافا اینکه هنوز شکمبه به طور کامل فعال نشده و نمی تواند یونجه الیافی (فیبری) و یا سایر مواد خشبی را مانند شکمبه گاو بالغ هضم کند. در تغذیه گوساله های 3 تا 4 ماه نیز مصرف زیاد یونجه و یا سایر خوراک های خشبی سبب کاهش میانگین رشد روزانه، مصرف استارتر و بازده غذایی می شود. بر خلاف گوساله های زیر 2 ماه، به نظر می رسد که مصرف 5 درصد یونجه پر برگ و یا سایر منابع الیافی مانند پوسته پنبه دانه می تواند برای گوساله های 3 تا 4 ماه مفید باشد. با این حال مصرف بیش از 10 درصد مواد خشبی برای آنها نفعی ندارد، این مقدار برابر 150 گرم یونجه در روز می باشد. مزایای تغذیه میزان محدود علوفه در جیره این گوساله ها عبارت است از کاهش و یا حذف ایجاد نفخ و بهبود بازده غذایی.

سایر خوراک های فیبری (الیافی) مانند سبوس گندم، پوسته سویا، تفاله چغندر و مشابه آنها در خوراک گاوها استفاده می شود. با این حال، وقتی این نوع از خوراک ها در تحقیقات کنترل شده به استارتر گوساله های تا سن 3 ماه اضافه شد، سبب کاهش میانگین رشد روزانه و بازده غذایی آنها شد. این خوراک ها حاوی مقدار کمی نشاسته بوده و دارای الیاف خام هستند، گرچه این نوع خوراک ها دارای الیاف متفاوتی از یونجه هستند ولی آنزیم های گوارشی موجود در شیردان و روده گوساله نمی تواند آنها را هضم کند. این نوع از مواد به خوبی در شکمبه کاملا فعال گاو، توسط میکروبها هضم می شود، معهذا شکمبه گوساله کوچک بوده و به هیچ وجه مانند یک شکمبه کاملا فعال عمل نمی کند.

نشاسته غلات استارتر، خارج از محیط شکمبه هضم می شود و بدین صورت رشد گوساله ها را که شبیه تک معده ای ها (غیر نشخوارکننده) بوده را حمایت میکند. همچنین نشاسته، در شکمبه در حال تکامل گوساله و توسط میکروبها تخمیر شده و اسیدهای چرب فرار (اسید بوتیریک، اسد پروپیونیک و اسید استیک) تولید کرده و سبب تحریک رشد شکمبه می شود. در مقابل، رقیق کردن نشاسته استارتر از طریق سایر منابع فیبری (الیافی) یا چربی سبب بهبود رشد شکمبه نمی شود.

چربی ها اغلب به صورت روغن مایع نباتی، چربی حیوانی و یا از طریق خوراک های حاوی چربی زیاد مانند سویای برشته یا فرآوری شده به استارتر اضافه می شود. هیچ پژوهش کنترل شده ای وجود ندارد که با اضافه کردن چربی به استارتر و به هر شکل آن، بهبودی را در میانگین رشد روزانه گوساله ها نشان دهد. در واقع در بیشتر پژوهش ها، اضافه کردن چربی به استارتر همراه با کاهش میانگین رشد روزانه و مصرف استارتر همراه بوده است. برای میکرب های شکمبه، بعضی از چربی ها نسبت به بفیه چربی ها سمی بوده و می توانند سبب کاهش رشد و فعالیت شکمبه شوند.

استارترها به طور طبیعی دارای اسیدهای چرب ضروری لینولئیک و لینولنیک محدودی هستند. این اسیدهای چرب (که با عنوان اسیدهای چرب امگا یک واژه مشهوری در غذای انسانی شناخته شده اند) دارای منافع بسیاری برای سلامت انسان می باشد. کنسانتره استارتر معمولا حاوی اسید لینولنیک بسیار کمی است و بنابر این استارتر دارای نسبت بسیار بالای لینولئیک به لینولنیک است. در پژوهش های تحت کنترل و چاپ شده، افزودن اسید لینولنیک به استارترها توانسته بهبود پایداری را در رشد روزانه و بازده غذایی و هزینه خوراک گوساله ها ایجاد کند.

ملاس یک عنصر معمول در تهیه استارتر است. پژوهش انجام شده نشان می دهد وقتی سطح مصرف ملاس از 5 به 12 درصد در ترکیب استارتر افزایش می یابد، میانگین رشد روزانه یا یکسان بوده و یا به سمت کاهش تمایل می یابد. پژوهش هایی که از 30 سال پیش وجود دارد نیز نشان داده که گوساله نمی تواند ساکارز (یعنی قند اصلی در ملاس) را هضم کند، زیرا گوساله های شیرخوار تا پس از این مرحله دارای آنزیم ساکاراز در دستگاه گوارش خود نیستند.

در زمینه مصرف مواد پروتئینی و سطح مصرف آن در استارتر گوساله، دو مقاله چاپ شده در سال 2007، موضوع را بررسی کردند. یکی از این مقالات دارای این عنوان بود " قطع ذرت و کنجاله سویا در تغذیه گوساله ها دشوار است". همانطور که ظاهر این عنوان نشان می دهد، کنجاله سویا یک منبع پروتئینی ارجح و برگزیده در تهیه استارتر است. مقاله دیگر نتیجه گیری میکند که پژوهش های انجام گرفته برای مصرف استارترهای حاوی بیش از 18 درصد پروتئین خام (بر مبنای رطوبت طبیعی)، هیچگونه بهبودی را در میانگین رشد روزانه، میزان مصرف استارتر، بازده غذایی یا مقیاس های اسکلتی گوساله نشان نداده است. با این حال، استارتر مصرفی برای گوساله های کمتر از 2 ماه بایستی حاوی 18 درصد پروتئین خام باشد. زیرا، مصرف استارتر با سطح کمتری از پروتئین خام سبب کاهش رشد روزانه و بازده غذایی این گوساله ها می شود. به نظر می رسد که گوساله های بین 2 تا 4 ماهه با مصرف کنسانتره حاوی 16 درصد پروتئین خام با پایه ذرت و کنجاله سویا بهترین میانگین رشد روزانه، مصرف استارتر، بازده غذایی و رشد اسکلتی را داشته باشند.

به طور معمول استارتر گوساله ها به صورت پلت (فشنگی) یا بافت های زبر فرآوری شده فروخته می شود. زمانی که گوساله ها از بستر کاه استفاده می کنند، اگر ترکیب استارتر به شکل پلت یا فرآوری شده باشد، عملکرد گوساله ها بهتر بوده و تفاوتی نشان نمی دهند. در صورتیکه گوساله ها در جایگاه بدون بستر نگهداری شوند، مصرف استارتر فرآوری شده به صورت زبر می تواند رشد وزنی بیشتر و رشد شکمبه ای بهتری را به همراه داشته باشد. گوساله های از شیر گرفته می توانند با مصرف استارتر زبر فرآوری شده، بیشتر نشخوار کنند، گاز شکمبه را دفع کرده و نفخ کمتری داشته باشند.

بعضی از دامداران دلایل خوبی برای این باور دارند که گوساله های از شیر گرفته با مصرف یونجه خیلی خرد شده یا با تغذیه استارتر پلت و بدون مصرف خوراک های خشبی، درجه ای از اسیدوز را تجربه می کنند. در این ارتباط می توان گفت که با مصرف استارتر به صورت پلت باید کمی احتیاط کرد.

استارترهای زبر فرآوری شده حاوی بیش از 40 درصد پلت می توانند میزان الیاف زیادی در ترکیب خود داشته باشند. بعضی اوقات جیره های پلت کامل همراه با مقداری الیاف فشرده می شوند.

از مصرف استارترهای خیلی نرم اجتناب کنید ...

گوساله ها استارتر های خیلی نرم را دوست ندارند. گوساله های زیر 2 ماه سن، خوراک زبر را بیشتر مصرف می کنند و بنابراین در مقایسه با مصرف خوراک خیلی نرم وزن بیشتری بدست می آورند. ساخت استارتر بدون وجود مواد نرم به عنوان مشکل مطرح است، زیرا استارتر پلت از فرآوری غلات فرآوری شده منشاء می گیرد. مخلوط کردن، جابجایی و کیسه کردن استارتر نیز سبب تولید مواد نرم می شود. فرآوری دانه ذرت اثر کمی بر عملکرد گوساله ها دارد، زیرا استارتر تهیه شده با آن حاوی ذرات ریز نیست. فرآوری دانه ذرت به صورت پرک کردن با بخار و یا برشته کردن دانه به منظور ژلاتینه کردن نشاسته و یا تجزیه ماتریکس پروتئینی آن نمی تواند عملکرد گوساله را بهبود بخشد. زیرا گوساله هایی که از دانه ذرت به صورت کامل استفاده میکنند، عملکردی مشابه گوساله هایی که از ذرت فرآوری شده تغذیه کرده دارند. گوساله ها، خودشان دانه ذرت را (در گوارش) فرآوری می کنند، زیرا آنها موقع خوراک خوردن آنرا به طور طبیعی می جوند، بر خلاف گاوها که خوراک مصرفی خود را یک جا می بلعند.

خلاصه ...

در تفذیه گوساله های کمتر از 2 ماه سن، علوفه و مواد خشبی را مورد استفاده قرار ندهید. برای گوساله های 3 تا 4 ماهه، مقدار 5 تا 10 درصد یونجه را (حدود 150 گرم) با کنسانتره استارتر مخلوط کنید. استارتر را همراه با مقدار زیادی از کنسانتره فیبری (الیافی) مانند سبوس گندم و پوسته سویا تغذیه نکنید. نشاسته غلات سبب بهبود توسعه و شکل گیری شکمبه شده و بیشترین میزان انرژی را برای گوساله تامین می کند. استارتر گوساله را با استفاده از ملاس زیاد یا چربی تغذیه نکنید، زیرا قند ملاس قابل هضم نبوده و تغذیه چربی با هضم و تکامل شکمبه تداخل دارد. استارترها حاوی میزان اسیدهای چرب ضروری کمی بوده و افزودن آنها به استارتر ضروری می باشد. استارتر مصرفی گوساله های کمتر از 2 ماه سن بایستی حاوی 18 درصد پروتئثن خام (بر اساس وزن تازه باشد). برای گوساله های بین 2 تا 4 ماهه استارتر باید حاوی 16 درصد پروتئین خام باشد. عملکرد گوساله ها با مصرف دانه ذرت فراوری شده تحت تاثیر قرار نمی گیرد و استارتر تهیه شده حاوی ذرات نرم نیست. تغذیه استارترهای نرم و آردی سبب کاهش مصرف خوراک و میانگین رشد روزانه گوساله ها می شود.